«نقالی» جریانی فرهنگی که از سال‌های دور در جامعه ایران رواج داشت
تاریخ انتشار: ۲۶ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۳۰۳۲۶
ایسنا/خراسان رضوی «نقالی» جریانی فرهنگی است که از زمان‌های دور در جامعه ایران رواج داشته و یکی از قدیمی‌ترین روش‌های روایت داستان و اجرای نمایش در کشورمان محسوب می‌شود. داستان‌هایی که از گذشته تا امروز به شکل مکتوب به ما رسیده پیش از این از زبان نقالان بازگو شده‌اند.
نقال‌ها هم به عنوان سرگرم‌کننده و هم به عنوان حاملان ادبیات و فرهنگ پارسی فعالیت می‌کنند و باید با اصطلاحات فرهنگی محلی، زبان‌ها و گویش‌ها و موسیقی سنتی آشنا شوند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
نقل‌ها تا چندی پیش مهم‌ترین حافظ قصه‌های عامیانه، حماسه‌های قومی و موسیقی محلی ایران به شمار می‌رفتند. نقالی در گذشته در قهوه‌خانه‌ها، چادرهای عشایر، خانه‌ها و اماکن تاریخی مانند کاروانسراهای باستانی اجرا می‌شد. با این حال، کاهش محبوبیت قهوه‌خانه‌ها، همراه با اشکال جدید سرگرمی، منجربه کاهش علاقه به نقالی شده است. کهولت مجریان مرشدان و کاهش محبوبیت در میان نسل‌های جوان باعث افت شدید تعداد نقال‌های ماهر شده و بقای این هنر نمایشی را تهدید می‌کند.
هنر نقالی و نقالی‌خوانی تا نیم قرن پیش از رونق و جذابیت خاصی برخوردار بوده است. نقالی شاهنامه فردوسی یکی از پرطرفدارترین و جذاب‌ترین نقل‌ها از گذشته تا به امروز به شمار می‌رود. داستان‌هایی که از گذشته تا امروز به شکل مکتوب به ما رسیده پیش از این از زبان نقالان بازگو شده‌اند. نقالی را جریانی فرهنگی می‌دانند که از زمان‌های دور در جامعه ایران رواج داشته و یکی از قدیمی‌ترین روش‌های روایت داستان و اجرای نمایش در کشورمان محسوب می‌شود.
در این هنر ارزشمند ایران زمین راوی همان نقال است که با مهارت و تبحر خود به نقل آهنگین داستان‌های حماسی نظیر روایت‌های شاهنامه، اسکندرنامه یا وقایع مذهبی با بیان گرم و رسایش می‌پردازد. قدمت این هنر به دوران پیش از اسلام باز می‌گردد اما اوج آن در دوران صفویه بوده است.
در ایران باستان نقالی که همراه با موسیقی باشد را خنیاگری یا رامشگری می‌نامیدند. این هنر در ماه‌های مبارک رمضان و محرم بیشتر اجرا می‌شود که در آن واقعه عاشورا و شهادت امامان را نقل می‌کنند. تاریخ دقیق ظهور هنر نقالی به درستی مشخص نیست؛ در برخی از نوشته‌های تاریخی تعدادی از نویسندگان از آن یاد کرده‌اند و در شاهنامه نیز به آن اشاره شده است.
عده‌ای ورود هنر نقالی را پس از اسلام می‌دانند. بعد از ورود قوم آریایی به فلات ایران این هنر بیش از گذشته رونق گرفت؛ داستان‌هایی مانند میترا، آناهیتا و سیاوش نشان دهنده عمر این هنر است. نقالی با گذر زمان دستخوش تغییر و تحول شد و علاوه بر نقل داستان‌هایی از شاهنامه، حکایت‌های اخلاقی مولانا و داستان‌هایی از خسرو و شیرین نیز به آن اضافه شد.
شیوه نقالی که امروزه ارائه می‌شود به دوران فردوسی باز می‌گردد. عده‌ای فردوسی و همسرش را در زمره اولین نقالان می‌دانند که داستان‌های آن را برای دیگران نقل می‌کردند. مردم در چایخانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها جمع می‌شدند تا داستان‌های جذاب را بشنوند. به جز شاهنامه آثار ادبی دیگر شاعران مانند رومی، نظامی، جامی، سعدی و سایرین، با کمک تلاش‌های بی‌وقفه نقال‌ها ابدی شدند. در این میان به شاهنامه توجه بیشتری شد و جایگاه بسیار چشمگیری را به دست آورد.
از آنجا که شاهنامه‌خوانی نیاز به تبحر داشت معمولاً شاهنامه‌خوانان شاعر یا ادیب بودند. نقال شاهنامه داستان‌های شعرگونه را به صورت نثر روایت می‌کرد؛ در برخی قسمت‌ها نیز همان شعر را می‌خواند و در ادامه دوباره به نثر باز می‌گشت. از محبوب‌ترین نقل‌های نقالان، داستان‌های شاهنامه به خصوص قصه رستم و سهراب بود. این داستان تا حدی میان اهالی قهوه‌خانه‌ها محبوبیت و شهرت داشت که نقالی را مترادف با داستان سهراب‌کُشی نیز می‌دانند.
ثبت جهانی نقالی با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، خانه تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی و بنیاد فردوسی انجام گرفته است. این هنر در ششمین اجلاس میراث معنوی ناملموس یونسکو در تاریخ ۲۷ نوامبر ۲۰۱۱ به ثبت جهانی رسید.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: یونسکو نقالی هنر نقالی شاهنامه خوانی استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی فرهنگی و هنری قهوه خانه ها داستان هایی نقال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۳۰۳۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
«ایساتیس» پرمخاطب‌ترین فیلم هنر و تجربه شد
به گزارش قدس آنلاین، «ایساتیس» پیش از این در جشنواره سینماحقیقت و جشنواره بین‌المللی فیلم شهر، جشنواره جهانی فیلم فجر و جشن مستقل سینمای مستند ایران به نمایش درآمده است و موفق به کسب جایزه ویژه دبیر جشنواره سینماحقیقت، تندیس بهترین مستند بلند در بخش بین‌الملل جشنواره شهر و تندیس موسیقی از جشن مستقل سینمای مستند شده است. این فیلم همچنین در جشنواره‌های خارجی از جمله جشنواره فیلم مستند مسکو، جشنواره اوشن سیتی امریکا، کازان روسیه، جشنواره سبز مونتنگرو، جشنواره مستند ازمیر و... شرکت کرده و جوایزی از جمله جایزه بهترین فیلم جشنواره اوشن سیتی، جایزه بهترین فیلم جشنواره مونته نگرو را کسب کرده است.
موفقیت مهم و ارزشمند این فیلم اکران موفق و پرمخاطب در شهرستان‌هاست که بعد از موفقیت مستندهایی مانند «در جستجوی فریده» به کارگردانی آزاده موسوی و کوروش عطایی، «کاپیتان من» به کارگردانی سیاوش صفاریان‌پور و همچنین فیلم‌های سینمایی «مقیمان ناکجا» به کارگردانی شهاب حسینی، «پوست» به کارگردانی بهمن و بهرام ارک و مجموعه فیلم‌های کوتاه «اتاق فرار»، «یک سانس چند رویا» و «فیلم کوتاه ژانر وحشت» نوید موفقیت و گسترش سینمای متفکر ایران را در سراسر کشور و برای مخاطبان گسترده‌ای در شهرهای مختلف به ارمغان می‌آورد.
داستان فیلم مستند «ایساتیس» به معرفی قنات‌ها و تاریخچه آن در استان یزد است و به این بهانه قسمت مهمی از تاریخ این استان کهن ایران را بازگو می‌کند و صدایی است شاعرانه و قصه‌گو که تا به حال ناشنیده مانده است. تدوین این فیلم توسط «بهمن کیارستمی» و «پویا پارسامقام» صورت گرفته و فیلمبرداری آن به عهده «مهدی آزادی» از فیلمبرداران نام آشنا و برنده جایزه معتبر و مهم «قورباغه طلایی» جشنواره کمرایمیج بوده است. داستان فیلم با صدای روان و آشنای «ابوالحسن تهامی‌نژاد»، «نصرالله مدقالچی»، «زهره شکوفنده» و «مریم شیرزاد» روایت می‌شود.
«مسعود فروتن» این فیلم را با فیلم «باد صبا» مقایسه کرد و کارگردانی این فیلم را ستود. «دکتر اصغر دادبه» چهره ماندگار ادبیات و فلسفه محتوای مطرح شده از فیلم را از جمله موارد مهم در لیست نجات فرهنگ ایران در طول تاریخ دانستند. «دکتر جوادیان» رییس مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی به عنوان مرجع معتبر در موضوع روایت شده در فیلم از تحقیق این فیلم و مستندات آن اعلام رضایت کردند. «رضا صائمی» منتقد سینما و فعال فرهنگی در فصلنامه سینما حقیقت به بررسی نوع روایت فیلم پرداخته و به استفاده از المان‌های آب، باد، خاک و آتش برای روایت داستان اشاره کرده است و تلاش فیلمساز را در معرفی یک شهر توسط این فیلم را پلی برای معرفی جهان دانسته است. مجله فیلم در یادداشتی به ترکیب تیم سازنده فیلم اشاره کرده است و نویسنده، اعتبار، سابقه و تبحر این گروه و انتخاب صحیح کارگردان و تهیه‌کننده فیلم را از نکات مهم و قابل توجه این مستند دانسته است.
ورود دادستان کلاله به موضوع مفقودی «یسنا»